Image - Cacao Pod Vessel - K6706 © Justin Kerr FAMSI © 2001:
David Bolles
 

Post Conquest Mayan Literature

U Than Juan de la Cruz, 1850

lt300 U THAN JUAN DE LA CRUZ

Jesus Maria!
Tu kaba dios yumbil yetel dios mehenbil
yetel tu kaba dios espiritu santo. Amen Jesus.
lt305
U mesil ti quince u xocol Octubre ca tin hopp in than
yetel in zihzahbiloob uay yokol cabe tu haabil 1850 años,
ten Juan de la Cruz cahnalen tu cahil X-Balam Na.
In hach yamail cristiano caheex!
lt310 Beyora cu kuchul tu kinil, tu orail in dzaic teex humppel señala
yokol u luumil tulacal in zihzah uinciloob yokol cab
tioklal ca anac u xocol yub tulacal commandantesoob
yetel tulacal capitanoob yetel tulacal tenienteob
yetel tulacal sargentoob
lt315 yetel yub tulacal in zihzah uinciloob yokol cab
tiolal ca yanac yoheltcoob tulacal in zihzahbilobe
hach u manal u yaabil u menmah cin manzic yalan u noh u kab in yum
yoklal in zihzah uinciloob uay yokol cabe
tumen halili ten kuchaan in uol ti texe in zihzah uincileex.
lt320 Tumen ten tin zihzeex.
Tumen ten tin lohheex.
Tumen ten tin uecah in cilich kikel ta uoklaleex.
Ca tin zihzahheex ti pacat yokol cab.
Bey tuno in yamahil uinceex yokol cab hach tu kab u cilich corona
lt325 in yum h-cilich Jesu Cristo cin chicultic te tu uich
lay huuna tioklal ca yanac yoheltic tulacal in ualmah than.
Ley in zihzah uinciloob yokol cab,
hemax ma tan yoczah oltic in ualmah thane
bin u kam hun lukul numyah ti minaan u xul.
lt330 Hemax bin u dzocbez in ualmah thane
bin u nahalt u nohchil in gloria,
bin ix xan u nahalt in yacunah.
Bin ix xan in boybeze yalan u noh in kab.
Bin ix xan in dza u xul in gloria ti u nahalt u pixanoob tac
lt335 tu xul caput cuxtal.

Yetel u lak bax u yaalmah than in yume Cristiano Cahex
bin yanac a vohetcexe
mat chen lik u bateil dzulob yetel masevali
lt340 tumen ti kuch tu orail likbal maseval yok dzulob hum pulili
hach manal malobil tin pulul in cici than
yokol likic u batel in sihsah masevalilob cachi,
chen tumen mix humppel in sihsah vinicil
tal va yan in tzolben thane
lt345 uchac u dzocbesale la u nucul ti valak pach nah
in sihsah masevalil tumen dzulob tu caten
tumen mix humppel u than u nucil yumzilob toocbesabi
tumen u mehen tacil mektantzilob,
la u nucul tumen tah u yolah dzulob
lt350 ti texo in sihsah hex yokol cab
bei tuno in yamail Cristianoex yokol cab
cin vaalmah thantic tu xicin chican yetel nohoch
dzoc tun u kuchul tu orarail, tu habil
utial u likbal in sihsah masevalilob yokol dzulob tu caten
lt355 hencen bixih cat lik bateil uchie,
yetel cin ualmah thantice ca yanac u yantal ten
ti tu xicin tulacal in mektan tropailo le bax cin ualmah than
ti ca ti olal u cahcuntcob tu pucsikalob tulacal le in uaalmah thana
tumenel cex ban u cah u yubcob
lt360 u yacan u kakil u dzon enemigo yokolobe
minan cu binel tuchullob tiobe,
tumen dzoc u kuchul ti ora hum pulili
in pecsilic in cici than yokol dzulob tu caten
hencen bixih cat chum pochie tumen bin a vohetexe Cristiano cahex
lt365 ten in vet manex tulacal ora
ten cu man in valcab tanil ti tex tu tan enemigob
ti olal ma yuchul tex mix hunppel lob in sihsah masevalilex

Yetel u lak in vaalmah than ti texe in yamailex
lt370 tza ca chucbesac mil armas yetel mil ligeros
utial hombal le rancho kam pokob chea
leti ora cu homob le rancho kam pok chea humpulili
cu bin ti vacħal u dza canton dzulob ti lakin
hencen tux u dzama u cantonobe
lt375 tumen dzoc u kuchul ti ora likbal Yucatan yokol dzulob humpulili,
la ti oklal cin dzaic teex humppel señal
utial cħiclalah bal ta pucsikalex
tumen tene tulacal ora tan in lubul, tan in chacal, tan in lomol,
tan u hahat cen kiix tan yocol ten che
lt380 licil in manel in ximbat Yucatan
licil in lohcex in yamail vinceex
lat lat olal cin chicultic tex tulacal in valmah than
tu yuh lai huna utial ti xocol
tumen max yohel xoc ca yub chichan yetel nohoch
lt385 bax cin valmah thantic ti tulacal in sihsah viniCilob yokol cab

Yetel u lak bax cin ualmah thantic tu xicinexe
in yama Cristiano cahex
bin yanac a vohetcexe vucten in vocol yetel kin
lt390 uucten in vocol yetel akab
yicnal in yum yetel yicnal in colel cħuhuc suhuy Santa Maria
utial in hokes u lisensia utial in yoksic bateil tu caten
yok dzulob in sihsah masevalilob yok dzulob
bei tuno in yamail Cristiano cahex
lt395 bic yanac a chen cheche cinscex a vet sihsahbilex
etas u xoxol kat ubaob u nup u kabob yokol u pucsikalob
utial yalob u kab in yume,
ma uchac bin cinsacobi tumen hach talan keban u cimsal Cristiano
etas xolocbal u con u kaba in yume
lt400 ma uchac bin cinsacobi,
halili u desarmartalobe le hencen bin u kub ubaobei
yetel humppel utze cu hosalob pachil
ca dzulac, ca boxac, ca masevalac, ca mulatoac
ca hencen balace c'ah sihsabile
lt405 bin a vohetexe Cristiano cahex
dzoc tun u dzaic ten licensia in yum utial in liksic bateil tu caten
la ti oklal cin tzolic bix u nucul
ti tulacal in sihsah uincilob yokol cab,

lt410 Yetel u lak bax cin valmah thantice in yamail Cristianoex
mix hunppel hustisia bin mentac ten ma tu belil
hach yab hustisia cu mentic yum Generalob
ma tu bel tumen bin a vohetexe Cristiano cahex
tulacal [ora] tan u katbal ten u meyah hustisia in sihsahbilob
lt415 yokol cab tumen tulacal yokotba than otzilob
cu chen castigartalob x-ma mat siplile
tulacal ora tan u katal ten tumen in yum u kabaob
ca in met u hustisiail hebax tan yalic ten in yum tac tu yahaulil caane
ca yanac in mentic u hustisiail
lt420 u kat hustisia tulacal otzilob hebace yama Cristiano cahex
matan in mentic u hustisiail
tumen halili ten kuchan in vol ti texe yama Cristiano Cahex
cahcunt ta pucsikalex le in valmah thana, la u nucul
cin tzolic bix u nucul u mental hustisia tumen in sihsah vincilob cab
lt425 Jesus Maria tu kaba Dios yumbil, mehenbil, Dios Espiritu santo
Amen Jesus

Yetel ulak bax cin vaalmah thantic ti texe
in yamal Cristiano caheex in sihsah vincilex
lt430
cin valic tu xicin chichan yetel tu xicin nohoch
cin vaalmah thantic tumen bin a vohetexe Cristiano caheex
vucten yetel kin, vucten yetel akab in vocol tu cilich gloria
yetel vucppel coro anhelesoob yetel serapinesob
lt435 in hokes u lisensiail tin yum utial in thanah bal vetelex sihsahbilex
yumeex, dzoc sincuenta dias hopoc in katic generaloob,
comandanteob, capitanoob, tenienteob, sargentoob
utial in dzah humppel señas tiob
in pul in cici than yokolob u yumilob utial can xulbansoob
lt440 yetel u thul pachtob tac tu orail u cimloob
hach minan u taloob le generloba
mix humppel in vaalmah than in yamail Cristiano caheex
etas mix humppel in sihsah vincil
cu yocsic tiob vaalmah thane
lt445 u cahahoob yetel u tuculoob
u cahahob yetel u natob
tumen tan in tzolic tulacal in vaalmah than utial ti xocol
tumen max yohel xoc utial ca yub chichan yetel nohoch
ca utzac yohetic tulacal in sihsah vincilob
lt450 bax cin vaalmah thantic tiob
tumen bin a vohetexe in yama Cristianoex
dzoc u kuchul tu orail u ppel kinil in yum
utial in thanah bal ta vetelex sihsah vincilex yumex
bali le in yama Cristiano cahex
lt455 dzoc in binel yicnal in yum in hokes u lak u lisensial
utial in thanah bal ta vetelex sihsahbilex
ma uchac ma uchac bin thanacen ta vetelexi trobali
chen tumen halili ten kuchan in vol ti texe in sisahhex
tumen ten tin sihsex ten tin lohhex
lt460 ten tin vecah in ciliich kikel ta voklalex
bei tuno in yama vincilex
tan va a vilcex bix in yanil bahanil in voc yetel Grillos
tan ua a vilcex bahun dzap lic in sunil kaxanilen
licil in castigartal tumen u ciichcelmil in yum ta voklalex
lt465 tan ua a vilcex lath kabanilen in santisima cruzil
kocheanilen tumen bahun anhelesob yetel serafinesob
dos cuadras in cħuilic yokol yotoch in patron
licil in tħan ta vetelex

lt470 Yetel u lak bax cin valmah thantic ti texe
in yamail Cristiano cahex, in sihsah vincilex
cin valic tu xicin tulacal chichan yetel tu xicin nohoch
cin valmah thantic tumen bin yanac a vohetcexe cahex
vacten in vocol, vac ten yetel akab yicnal in yum
lt475 cilich gloria
bahun anhelesob yetel serapinesob utial in kat humppel sip olal
yetel yacunah ti in yum
ta voklalex tumen dza yalic ten in yume sihsahbilex
mix bikin bin ganarnac dzulob enemigoob
lt480 halili le Cruzoob bin ganarnace,
la ti oklaci in yamail vincex yokol cab
matan in cha kabticex ti enemigoob
ten cin dzaiC imba ta voklalex

lt485 Yetel u lak bax cin valmah thantic ti texe in yama Cristano cahex
ma u yantal tex mix humppel ya olal ta pucsikalex
bicil a kamcex le otzililo tumen hach likul ti in yum
ca a kamex le otzililo
chen yalan kaxo yetel viih yetel ukaho tumen hach yabbal kas
lt490 tumen lah in sihsah vincilob ti yet sihsahhilob
cat ti lik yax bateil uchi tumen yan yet sihsahhililob
xoloc balob u kat u kaba in yum
cat cimsabob la ti oklal
tu dzah le Castigo in yum yokol a lumilexo
lt495 tumen mix hunpel sihsahbil dzocbesic yalmah than in yum
bei tuno in yamail cahex
cahcunsex tulacal in valmah than ta pucsikalexo
tumen ten tin sihseex
ma helecbaleni
lt500 tan in manel tulacal ora la vetelex ticin in pucsikal
tumen u nohchil ukah licil in manel in ximbat Yucatan
licil in lohcex in yamail Cristiano cahex
bei tuno cin satsic tulacal le bax hach talan kas
dzoc a metcexo halili u xul in thano in yamail cahex
lt505
Yetel u lak bax cin valmah thantice in yamail Cristiano cahex
tan ua a vilcex bix in yanil yalan ca val xan, yalan u boy che,
chen ti olal ca yila chichan yetel nohoch
yetel ti olal ca yila max nucte yalicubaob
lt510 tumen ma tu dzahen in yum yicnal generalobi
mix yicnal comandanteob,
tumen [ma] tu dzahen in yum
max nucte yan u tak cin yalicubaobi yicnal otzil
tu dzahen in yum tumen otzilen ten
lt515 tumen halili ten in patron kuchan yol ti tene
tumen humppel max bin u siten medioe, yal ti ma in yum
ca yanac u sayabtal ti
yetel ca yanac u nahaltic tulacal diligenensi
bin tac ti ol u pucsikalobe
lt520 u betobe tumen la licil manic ha in vuc
licil in manel in ximbal ti Yucatan
le medio cu siic ten in familiaobo
tumen bic u tucul ti tulacal in sihsah vincilobe va ti in patron
cu ppatal in matan takin
lt525 halili u xul in thano Cristiano cahex

Cin vaal mah thantic tu xicin tulacal generalobe
yetel tu xicin tulacal in sihsah vincilob yokol cab
utial yub chichan y nohoch bax cin vaalmah thantic tiob
lt530 ca yanac u yohetic tulacal in familiaobe
bin menta generalob yetel u takinob
tumen minan u mental mixmac chen de coca
bei u oraila bei helelaa tumen otzil tulacal in familiaob
bei xib bei xcħup ti ten
lt535 tumen tulacal mace yan u cħa xcħuplal
ma uchac bin meyahtac meyahtac mixmac chen de cocai
ti tulacal in sihsahbilob yokol cab
valmah thantic Cristiano cahex
tumen dzoc u kuchul tu orail yetel tu habil
lt540 xulbal u hach tus beltal in familia
chen de coca, halili u xul in thano in yamail Cristiano cahexe
Jesus Maria, tu kaba Dios yumbil, tu kaba Dios mehenbil,
tu kaba Dios Espiritu Santo, Amen Jesus

lt545 dia 10 de febrero licil in yoksic yaalmah than
in ciliich santisimo sacramento del altar
señor tres personas utial ti xocol yuub tulacal yum generalob
yetel tulacal coronelob yetel tulacal capitanob
yetel tulacal tenienteob
lt550 yetel u chucantacil in sihsah vinicilob yokol cab
ti oklal ca utzac yohetcob bax utz, bax ma utz
lei cin firmartic hun dzanilon Chan Santa Cruz
Feb 10 de 1850 años
Ten Juan de la Cruz cahnalen ti u cahil x-Balam Na Lom Ha
lt555 Ten Juan de la Cruz cahnalen tu cahil Xocen Cah


Previous Page  |  Table of Contents  |  Next Page

Main Index

Return to top of page